Hayvan gübresi, içerik olarak tamamen bitkisel olmasından dolayı fermente edildiğinde organik gübre olarak kullanılabilir. Ayrıca son yıllarda ülkemizde yaygınlaşan solucan gübresi üretimi için yetiştirilen Kaliforniya solucanlarını beslemek için mama olarak kullanılmaktadır. Ahır gübresi çeşitli uygulamalar ile fermente edildiğinde zaten toprak için zengin besin maddeleri içeren organik bir gübredir. Fakat solucanların sindirim sisteminden geçirilmesiyle birlikte çok daha nitelikli bir organik gübreye dönüşmektedir. Ülkemiz büyük baş hayvan yetiştiriciliğinde önemli bir rol oynamaktadır. Ahır gübresi, basit uygulamalar ile geri dönüşümü mümkün olan bir atık çeşididir. Zengin organik içeriğe sahip olan bu atıklar fermente edilerek doğrudan tarım arazilerine uygulanabilir. Fermente edilmiş hayvan gübresi halk arasında yanmış hayvan gübresi olarak bilinir.
Taze hayvan gübresi herhangi bir işlem yapılmadan doğrudan yığınlar halinde bırakıldığında kendiliğinden fermente olmaz. Böyle bir durumda gübrenin sadece dış yüzeyi oksijenle temas halindedir ve milyonlarca bakteri tarafından istilaya uğrar. Gübre yığınları ortalama haftada bir yada iki kere aktarma yapılmadığı ve nemlendirme yapıldığı sürece iç kısımda yanma olur. Ayrıca uzun süre beklediğinde besin değeri olan tüm bitkisel elemanlar bakteriler tarafından tüketir. Yanmış hayvan gübresi olarak bilinen bu maddenin bir süre sonra topraktan farkı kalmayacaktır, çünkü içerisinde bulunan faydalı tüm bitkisel bileşenler bakteriler tarafından tüketilmiş olur. Bu haliyle tarım arazilerine uygulandığında bünyesinde barınan bakteriler sebebiyle hastalık taşıma ihtimali olduğu için çoğu zaman fayda sağlamak yerine risk teşkil eder.
Hayvan Gübresi Nasıl Fermente Edilir?
Fermente edilmiş hayvan gübresi elde etmek için taze ahır gübresine çeşitli işlemler yapılması gerekir. Bu uygulamaların kısaca iki aşamadan oluştuğunu söyleyebiliriz. Hayvan gübresinden en yüksek oranda fayda elde etmek için öncelikle gübre seperetörü yardımıyla sıvı ve katı kısmın ayrıştırılması gerekir. Ayrıştırma işleminden sonra katı gübre toprakla temas etmeyecek şekilde beton zemine namlu şeklinde yığılır.
Namlu şeklinde yığınlar halinde olan hayvan gübresi, kompost makinesi kullanılarak veya manuel olarak belli aralıklarla, ortalama haftada bir karıştırılır ve nemlendirilir. Bu sayede gübrenin oksijen ile teması sağlanarak fermente işlemi sağlanmış olur. Ayrıca bu uygulama gübre yığınlarında oluşabilecek olan aşırı ısı artışını engelleyecektir. Hayvan gübresinde fermente edilme prosesi iklim şartlarına bağlı olarak 45-60 gün içerisinde gerçekleşir.
Fermente edilmiş hayvan gübresinin solucan gübresi üretiminde büyük işletmelerde solucan maması olarak kullanılmaktadır. Bununla beraber ülkemizde de solucan gübresi üretiminin artması ile solucan maması olarak kullanılan hayvan gübresinin üretilen solucan gübresinin kalitesi açısından fermente süreci önem arz etmektedir.
Ahır gübresinin fermente olup olmadığını basit bir şekilde anlamanın yöntemi elinize alıp kokladığınızda artık hayvan dışkısı kokusundan arınmış olması,içerisinde yüksek dereceli ısınma olmaması ve renginin koyu kahverengine dönüşmüş olması gerekmektedir. Ayrıca hazırlayacağımız solucan mamasında kullanmış olduğumuz hayvan gübresine çeşitli organik atıkları karıştırmak suretiyle fermente ederek solucanlara yedirmek suretiyle solucan gübresinin kalitesi arttırılabilir.